Прах мецэнаткі Магдалены Радзівіл можа быць перанесены са швейцарскага Фрыбура ў Мінск.
Пра такую задумку падчас нядаўняга візіта ў Беларусь расказалі князі Мацей і Мікалай Радзівілы.
— Магдалена Радзівіл лічыла сябе беларускай, цягам свайго жыцця яна падтрымлівала беларускія школы, беларускую культуру, палітычныя рухі, якія ў гады Першай сусветнай вайны імкнуліся да незалежнасці краіны. Для яе гэта было няпроста, бо такая пазіцыя не была папулярнай у колах польскай, літоўскай арыстакратыі, якая думала пра ўваскрэсенне Рэчы Паспалітай у выглядзе федэрацыі народаў, што раней жылі ў гэтай дзяржаве. Але Магдалена выхавала сябе беларускай, — кажа Мацей Радзівіл.
Магчыма, цікавасць да беларускай культуры і мовы Магдалене прывіў яе другі муж Мікалай Вацлаў Радзівіл, афіцэр царскай арміі. Ён быў амаль на дваццаць гадоў маладзейшы за жонку, глыбока цікавіўся беларускім фальклорам. На жаль, ён загінуў у пачатку Першай сусветнай вайны.
Пра мецэнацкую дзейнасць Магдалены Радзівіл можна распавядаць шмат. Яна падтрымлівала выдавецкую суполку «Загляне сонца і ў наша аконца», Беларускае выдавецкае таварыства. Дзякуючы яе фінансаваму спрыянню пабачылі свет кнігі Максіма Багдановіча, Канстанцыі Буйло. А прыбытак ад продажу аднаго з самых каштоўных яе брыльянтавых калье — а гэта 15 тысяч долараў (на той час — вельмі вялікія грошы) — быў перададзены кляштару айцоў- марыянаў у Друі.
Лёс склаўся так, што ў 1918 годзе Магдалена Радзівіл вымушана была эміграваць з Беларусі. Жыла ў Польшчы, Літве, Германіі. З 1932 года — у швейцарскім Фрыбуры, дзе і памерла ў 1945 годзе ва ўзросце 83 гадоў.
— Яшчэ жывыя праўнукі Магдалены Радзівіл, якія яе памятаюць. Яны ведаюць пра стаўленне прабабулі да Беларусі, пра яе мару жыць і памерці тут, — распавядае Мацей Радзівіл, — Яна марыла жыць у Мінску, але не мела такой магчымасці. Пакінула тэстамент, але ён не змяшчае інструкцый, дзе Магдалена хацела б быць пахаванай. Варта ўлічваць, што дакумент складаўся ў 1943 годзе, і ў той час ніхто нават не думаў пра магчымасць быць пахаваным у Мінску ці Нясвіжы.
Дарэчы, у Фрыбуры Магдалена мела вельмі добрую сяброўку з Германіі, яны захварэлі амаль у адзін час і марылі быць пахаванымі ў адным склепе. Так і сталася. Сёння прах Магдалены, яе дачкі Марыі Красінскай і сяброўкі захоўваецца побач. Радзівілы жадаюць выканаць гэтую волю Магдалены і ў Мінску пахаваць сябровак таксама разам. А прах дачкі Магдалены можа быць перанесены ў Сіняву (Польшча), дзе знаходзіцца фамільная крыпта, бо сёння ніхто з яе нашчадкаў у Швейцарыі не жыве.
Ёсць верагоднасць, што прах Магдалены Радзівіл будзе перанесены ў Чырвоны касцёл у Мінску, цяпер ідуць перамовы з кіраўніцтвам касцёла Беларусі і гарадскімі ўладамі. І ў гэтым бачыцца досыць лагічнае рашэнне: мецэнатка жыла ў Мінску непадалёк ад касцёла, нават захаваўся яе дом на плошчы Незалежнасці. Таксама Чырвоны касцёл сёння становіцца пантэонам духоўнасці Беларусі: дзесяцігоддзе таму тут быў перазахаваны прах фундатара касцёла Эдварда Вайніловіча, знайшоў апошні спачын у гэтым храме і прах даследчыка беларускай культуры, англійска-французскага адваката Гая Пікарда.
Сёлета споўнілася 155 гадоў з дня нараджэння Магдалены Радзівіл. Да гэтай важнай даты была прымеркавана міжнародная навукова-практычная канферэнцыя «Магнаты і шляхта Вялікага Княства Літоўскага — апора беларускай дзяржаўнасці, асветнікі і фундатары беларускай культуры». Форум, арганізаваны Нацыянальным гісторыка-культурным музеем-запаведнікам «Нясвіж» і Прэзідэнцкай бібліятэкай Рэспублікі Беларусь, прайшоў у Мінску і Нясвіжы.
Падчас пленарнага і секцыйных пасяджэнняў навукоўцы разважалі пра ролю мецэнацтва ў развіцці культуры Беларусі, гаварылі пра ўнёсак Магдалены Радзівіл, значнасць яе асобы. Але, думаецца, нас яшчэ чакаюць адкрыцці. Нават напрыканцы жыцця Магдалена не адпачывала, займалася дабрачыннасцю. Доктар філалагічных навук Адам Мальдзіс выказаў думку, што ў архівах Фрыбура могуць захоўвацца ўспаміны мецэнаткі, таму варта правесці больш падрабязнае даследаванне. Цалкам верагодна, што ў лёсе Магдалены Радзівіл нам адкрыюцца новыя старонкі.
Марына ВЕСЯЛУХА
vesіaluha@zvіazda.by
Answer:
Dear Shivendu Paul and Metali Listeners' Club,
dthank you for your comment! We'll send you some of our souvenirs ASAP.
Stay tuned and 73,
RBI
Hallo Radio Belarus,
ja der Dieter Leupold ist jetzt auch hier im Gästebuch vertreten... Super, bald sind wir alle zusammen hier im "Belarus Hörerclub", Dieter könnte 1.Vorsitzender werden und Jana und Elena Ehrernmitglieder, Helmut Matt Schriftführer, Alfred Albrecht Beisitzer und ich mache Hausmeister:-) Lutz Winkler wie fit bist Du bereits wieder, für Dich finden wir auch eine nette Aufgabe:-) Beste Grüße und ein schönes Wochenende.
Dietmar
Answer:
Lieber Dietmar,
das stimmt, für alle finden wir im Hörerklub eine Aufgabe!:)
Liebe Grüße und einen guten Start in die Woche!
Адказ:
Дзякуй за водгук!
Hallo Jana und Jelena,
Höre gerade den tollen Song 10:45 min ( Hörerbriefkasten) Was ist das für ein traditionelles Instrument im Soloteil, klingt etwas wie ein Dudelsack, aber der ist ja in Schottland:-)
LG
Dietmar Wolf
Адказ:
Lieber Dietmar,
das ist wirklich ein Dudelsack :) In Belarus wird es aber Dudá genannt. Eigentlich ist Duda ein belarussisches traditionelles Musikinstrument. Übrigens gibt es viele Arten und Formen von Dudelsack in verschiedenen Kulturen und Ländern von Südamerica bis Indien.
PS: das Lied ist Каляда На Балоце von Тутэйшая Шляхта. ;)
Beste Grüße
Dear sir
How are you. I am rasheed from Pakistan. I am listners of radio Belarus. All programe is informative & intersting. I am intersting in history & culture. Thanks. Please send me some datiles about radio.
Muhammad RASHEED KHAN
PAKISTAN
Адказ:
Dear Muhammad Rasheed Khan, thank you very much for listening to RBI! We'll send you a parcel via regular mail as soon as possible.
Stay tuned and 73!
RBI
Добрый день! Прошу уточнить, что за песня играла в субботу 29.09.2018 в период с 14.00 до 16.00 со словами "Маша Маруся...в Беларуси". Буду очень признательна за ответ.
Елена
Адказ:
Добрый день, Елена!
Интересующая вас музыкальная композиция - песня "Маня-Маруся", которую исполняет ансамбль "Сябры" (вокал: Валерий Рязанов)!
Спасибо, что Вы с нами!
Вiтаю радыё Беларусь! Я з`яуляюся сталым слухачом Вашай радыёстанцыi. Вельмi падабаюцца перадачы на замежных мовах, якiя даюць магчымасць не толькi даведацца, што адбываецца ў Беларусi i за яе межамi, але ж i ўдасканалiць веды ангельскай, нямецкай, французскай моваў, праслухаўшы перадачы. Хацелася б даведацца, цi плануе радыёстанцыя вяшчанне на FM у Мiнску, бо ў заходнiх рэгiёнах Беларусi радыёстанцыя на FM працуе. У шматнацыянальным Мiнску жыве шмат замежных грамадзян, таксама прыязджаюць турысты, якiя б маглi даведацца пра тое, што аббываецца ў краiне i за яе межамi праз радыё Беларусь. На сёння ў Мiнску няма нiводнай англамоўнай цi iншамоўнай радыёстанцыi. З павагай, ваш слухач Сяргей.
Адказ:
Сяргей, дзякуй за паведамленне! Сапраўды, у Мінску нашы перадачы ў ФМ-дыяпазоне не чуваць. Аднак вы можаце паслухаць абсалютна ўсе нашы перадачы непасрэдна на сайце радыё «Беларусь». Уверсе на старонцы ёсць два радкі: он-лайн вяшчанне і ФМ-вяшчанне. Так што далучайцеся да нас у Інтэрнэце!
FM-перадатчыкі і частоты:
Ракітніца - 106.2 МГц
Гродна - 95.7 МГц
Свіслач - 104.4 МГц
Геранёны - 99.9 МГц
Браслаў - 106.6 МГц
Мядзель - 102.0 МГц
Спадарожнікавае вяшчанне:
тэхнічныя параметры глядзіце тут
