Астанкі класіка беларускай літаратуры Змітрака Бядулі перавезлі з Уральска ў Мінск. Вяртаннем займаўся кіраўнік дабрачыннага Фонду Марыі Магдалены Радзівіл, старшыня аб'яднання беларусаў Швейцарыі Алесь Сапега. Як ажыццяўляўся праект? Што выявілі судмедэксперты? Ці захаваўся архіў пісьменніка, перададзены сям'ёй у Казахстан? Пра гэта і не толькі Алесь Сапега расказаў карэспандэнту радыё «Беларусь» Таццяне Гаргалык.
– Гэта адказказнасць і гонар для мяне. Шмат было ініцыятыў, шмат прапаноў. Размовы аб перапахаванні Бядулі на радзіме вяліся даўно: і ў савецкі час, і ў сучаснай Беларусі. Мы вырашылі давесці справу да канца. Сын Змітрака Бядулі Яфім Плаўнік спачатку паставіўся да ідэі скептычна, але потым пабачыў мяне па тэлебачанні і, можна сказаць, завочна пазнаёміўся. З гэтага ўсё пачалося. Крок за крокам. Яфім Самуілавіч вельмі ўдзячны, бо чакаў шмат год. Ён дзяліўся дзіцячымі ўспамінамі з пахавання бацькі: яму, сямігадоваму, дарослыя казалі падысці і развітацца, а ён пабойваўся. Сёння сыну Змітрака Бядулі 86 гадоў…
Праект быў складаны ад пачатку да канца. У той жа час, хачу адзначыць, што ў Казахстане да нас паставіліся з разуменнем і прыязнасцю. Нават там, дзе, здавалася, ёсць бар'еры, сцены, для нас рабілі выключэнні, ішлі насустрач. Таму спатрэбілася адносна няшмат часу, каб здейсцніць на месцы ўсе неабходныя працэдуры: дэманціраваць помнік, правесці эксгумацыю, падрыхтаваць астанкі да пералёту ў Беларусь. Адзначу яшчэ, што ва Уральску адбылася панехіда па беларускім класіку.
Выкрыліся і некаторыя новыя факты, так, мясцовы судмедэкперт зрабіла заключэнне, што пасмяротна З. Бядулю рабілі трэпанацыю, відавочна, каб высветліць прычыну смерці. Гэта дастаткова нетыпова для таго часу. У мясцовым архіве павінны быць заключэнні, але каб адшукаць дакументы, павінен быць запыт беларускага МЗС ці нашага пасольства ў Казахстане.
Думаю, што мы вельмі своечасова вяртаем Змітрака Бядулю на радзіму, бо і помнік быў не ў лепшым стане, і агароджу ніхто не даглядаў, і побач вельмі шчыльныя пахаванні… Добра, што пісьменнік будзе годна перапахаваны ў Мінску. Пакуль больш ні па датах, ні па месцы нічога сказаць не магу, працягваецца арганізацыйная праца.
Ва Уральску мы сустракалі шмат людзей, якія ведалі пра Змітрака Бядулю, у той жа час было і нямала тых, каму прыходзілася тлумачыць, хто гэта, чаму мы гэта робім. Што да архіва, які ў свой час быў перададзены сям'ёй З. Бядулі ў музей Уральска, асобнай экспазіцыі, прысвечанай пісьменніку, няма, але дакументы, фотаздымкі беражліва захоўваюцца, мы іх бачылі. У большасці сваёй гэта копіі, арыгіналы знаходзяцца ў Беларусі, мы занатавалі, дзе менавіта іх можна знайсці. Вялікую каштоўнасць уяўляе ордэн Працоўнага Чырвонага Сцяга, якім быў узнагароджаны пісьменнік. Ён захаваўся, ёсць кантакты для далейшай працы датычна лёсу гэтага артэфакта.
Фота: Юрый Камісараў
У Дзяржаўным музеі гісторыі беларускай літаратуры з нагоды вяртання астанкаў Змітрака Бядулі ў Беларусь адбылася прэс-канферэнцыя.
Сын пісьменніка Яфім Плаўнік адзначыў:
– Амаль 80 гадоў таму наша сям'я хавала бацьку. Я вельмі добра памятаю, як гэта адбывалася. Хаваў бацьку Коласаўскі тэатр, які якраз быў на гастролях ва Уральску. Труну для развітання паставілі на пастамент, зацягнуты чырвоным палотнішчам. Падымацца трэба было па высокіх прыступках. Памятаю, як цяжка мне, сямігадоваму, было туды караскацца. Сённяшняе дзейства я не ўспрымаю як штосьці змрочнае, гэта, можна сказаць, вяртанне на радзіму. Спадзяюся, што ў хуткім часе адбудзецца перапахаванне. Да гэтага наша сям'я спрабавала вярнуць бацьку на радзіму 6 разоў, гэта сёмы. Нарэшце ўсё атрымалася.
Пачытаць і паслухаць вялікае інтэрв'ю з Яфімам Плаўнікам, у якім ён успамінае даваеннае жыццё сям'і, эвакуацыю, расказвае пра сяброўства Змітрака Бядулі з Янкам Купалам і Максімам Багдановічам, можна тут:
http://radiobelarus.by/be/content/biadulia-perapahavanne-be
Разам з астанкамі З. Бядулі ў Мінск прывезлі шыльды з надмагільнай пліты. Як плануецца, яны будуць усталяваныя побач з філіялам музея Максіма Багдановіча «Беларуская хатка». У гэтым доме ў свой час жылі Змітрок Бядуля і Максім Багдановіч, бывалі многія вядомыя пісьменнікі і паэты. Музей гісторыі беларускай літаратуры зацікаўлены ў павелічэнні колькасці экспанатаў, звязаных са Змітраком Бядулем, адзначыў дырэктар установы Міхаіл Рыбакоў.
На розных этапах у праекце па вяртанні астанкаў З. Бядулі было задзейнічана больш за 40 чалавек. Уральск разам са старшынёй Фонду Марыі Магдалены Радзівіл Алесем Сапегам наведаў часовы павераны ў справах Беларусі ў Швейцарыі Павел Мацукевіч. Паводле беларускага дыпламата, усе мерапрыемствы па вяртанні патрабавалі даволі значных матэрыяльных затрат. Вялікую фінансававую падтрымку аказаў Ганаровы консул Беларусі ў Лазане, мецэнат Андрэй Нажэскін.
Фота з прэс-канферэнцыі: Дзяржаўны музей гісторыі беларускай літаратуры
Самуіл Яфімавіч Плаўнік (псеўданім Змітрок Бядуля) – беларускі і савецкі пісьменнік і паэт. Падчас Другой сусветнай вайны быў вымушаны пакінуць Беларусь. Памёр у эвакуацыі 3 лістапада 1941 года. Быў пахаваны ў г. Уральску, Рэспубліка Казахстан. Змітрок Бядуля пакінуў багатую літаратурную спадчыну: паэмы, аповесці, раман, апавяданні, нарысы, казкі.
Answer:
Dear Shivendu Paul and Metali Listeners' Club,
dthank you for your comment! We'll send you some of our souvenirs ASAP.
Stay tuned and 73,
RBI
Hallo Radio Belarus,
ja der Dieter Leupold ist jetzt auch hier im Gästebuch vertreten... Super, bald sind wir alle zusammen hier im "Belarus Hörerclub", Dieter könnte 1.Vorsitzender werden und Jana und Elena Ehrernmitglieder, Helmut Matt Schriftführer, Alfred Albrecht Beisitzer und ich mache Hausmeister:-) Lutz Winkler wie fit bist Du bereits wieder, für Dich finden wir auch eine nette Aufgabe:-) Beste Grüße und ein schönes Wochenende.
Dietmar
Answer:
Lieber Dietmar,
das stimmt, für alle finden wir im Hörerklub eine Aufgabe!:)
Liebe Grüße und einen guten Start in die Woche!
I recently learned my surname is not Polish, but Belarusian. I heard you on shortwave in the past and am so happy to listen online in English. We hear nothing about Belarus here in the US so I am so glad to learn about your country. Keep on broadcasting in English. I also joined the Hoererklub on Facebook as I can understand German. If you have information or a station pennant, I will very much appreciate it.
Sheryl Paszkiewicz, 1015 Green St, Manitowoc WI 54220 USA
Answer:
Dear Sheryl, thank you very much for listening to us! We'll send you some of our souvenirs as soon as we can. By the way, if you're interested, you can participate in our "The Old Country's Loving Call" project and send a greeting to Belarus. You can find more detailed information at http://www.radiobelarus.by/en/content/hukaje_eng
Also, in case you like sports, here's the link to an international competition of ours "My Greetings to 2nd European Games" http://www.radiobelarus.by/en/content/games_eng
73 from the entire staff of RBI! Прывiтанне з Малой Радiзмы :)
Hello from Birmingham United Kingdom!
My name is Michael.
I really enjoyed listening to your program on the Hotbird satellite 13e. I very much love listening to your news and current affairs.
Ask you to send me a small gifts. I hope you guys are all good.
Lots of love from UK
Especially enjoying learning about Belarus. History and culture
Michael Rogers
Flat 2 463 City road Birmingham
B17 8LG
United Kingdom
Answer:
Michael,
thank you very much for listening to us! We're glad that you enjoy our programs. We'll send you some of our souvenirs as soon as we can. Best regards and stay tuned!
Hello. I am a new listener to your English service. I listen on the Radio 1 News app. I enjoyed listening to the news. Do you have any information on shortwave broadcasts you can send me?
Thank you,
Joe Cosimo
23 Ivy Ln, Dupont, PA 18641 U.S.A.
Answer:
Dear Joe, thank you for listening to Radio Belarus International! We're glad that you enjoyed our news. RBI broadcasts on shortwave only in German on 6005 and 3985 kHz. News and programs in English are available via our website and satellites. We'll also send you a postcard and a small souvenir as soon as we can. 73!
Hello,
My name is Younes Lazazi, I am from Algeria.
I am very happy that radio Belarus has started broadcasting in Arabic.
I would like to receive stickers and printed matter of the station and the Arabic and french services if possible.
My address:
Monsieur Younes Lazazi 14 rue Maza Boualem El-Harrach 16009 Alger Algérie
Thank you.
Answer:
Dear Younes Lazazi,
we're happy that you like our boradcasts. We'll send you some of our printed materials via mail in the nearest future. 73!
Dear English Service Radio Belarus,
Greetings to all staff and listeners of English Service of Radio Belarus. We listen your webcast program. Your program quality is very nice. Your website is colorful & documented. We liked your programs, News, and Current Affairs Program. We are interested about Culture, life style of Belarusian people, historical places, Tourist attraction and destination of Belarus.
Please send some program schedule, sticker, view card, Promotional items of Radio Belarus for our club members and students.
We are waiting for your reply.
With best wishes,
SHIVENDU PAUL
President
Metali Listeners' Club
India
Answer:
Dear Shivendu Paul,
thank you very much for listening to us! Your club is among our most dedicated listeners. We will send you some of our promotional products as soon as possible. 73!
Hello!
Did the arabic programmes start? I don't see them on your Internetcast schedule page. Thanks!
Answer:
Hello! The Arabic programmes have been on air since October, every Monday. You can see the schedule and listen to them on our Arabic page http://radiobelarus.by/ar
FM transmitters and frequencies:
Rakitnitsa - 106.2 MHz
Hrodna - 95.7 MHz
Svislach - 104.4 MHz
Heraniony - 99.9 MHz
Braslau - 106.6 MHz
Miadzel - 102.0 MHz
Satellite broadcasting:
see satellite parameters here
