"Памер крэдыту не галоўнае". Што стаіць за імпартазамяшчэннем, якое ініцыявалі Аляксандр Лукашэнка і Уладзімір Пуцін

Фота belta.by

Гэтымі днямі Аляксандр Лукашэнка анансаваў сустрэчу з расійскім калегам Уладзімірам Пуціным. Рэалізацыя інтэграцыйных праектаў напэўна стане адной з тэм перагавораў прэзідэнтаў. Раней бакі дамовіліся, што Расія выдзеліць Беларусі крэдыт у памеры $1,5 млрд на вытворчасць імпартазамяшчальнай прадукцыі. Якія тавары Беларусь будзе вырабляць па просьбе Расіі, каму гэта выгадна на самай справе і чаму абедзвюм краінам на гэтым лепш не спыняцца? На гэтыя пытанні адказвае праект "Па факце: рашэнні Першага".

Чаму Беларусь і Расія вырашылі заняцца сумесным імпартазамяшчэннем

На жаль ці на шчасце, але само жыццё прымусіла Беларусь і Расію сумесна заняцца імпартазамяшчэннем. Аляксандр Лукашэнка даўно прапаноўваў расійскаму боку рухацца ў гэтым напрамку, але тады ў Расіі мыслілі прамалінейна і не асабліва думалі на перспектыву. "У нас ёсць энергарэсурсы, а значыць, ёсць грошы. Такім чынам, можам купіць усё што хочаце".

І гэта цалкам лагічна і апраўдана. Калі ў цябе ёсць мільярды, навошта перажываць па дробязях. Навошта, вобразна кажучы, вынаходзіць свой веласіпед, калі на Захадзе яго ўжо вынайшлі і гатовы паставіць табе ў найлепшым выглядзе.

Але гэта калі не думаць на перспектыву. Калі на Расію ў гэтым годзе наваліліся санкцыі, заходнія кампаніі вырашылі не рызыкаваць і сышлі з абжытага рынку. Вобразны веласіпед яны пакінулі, а вось руль, педалі і ланцугі прыхапілі з сабой.

"Мы не вельмі ішлі на тое, каб сюды запусціць іншаземцаў. Таму ўведзеныя санкцыі па нам так не ўдарылі, як, дапусцім, па КАМАЗе. Туды ўвайшлі немцы перш за ўсё. Мы гэтым напрамкам асабліва не балавалі нашых машынабудаўнікоў. У нас таксама немцы працавалі. І МАЗ-МАН, і "Неаплан" у свой час на МАЗе. Кантракт скончыўся, я ім паціснуў руку, сказаў: "Дзякуй, далей мы будзем развівацца самі". Чаго б нам ні каштавала, вось гэтых цяжкасцей, складанасцей. Дарэчы, мы і ў Расіі развівалі такія напрамкі супрацоўніцтва. Але тагачасныя вашы кіраўнікі лічылі, што калі прыйдуць немцы або амерыканцы - гэта такія тэхналогіі, гэта такое шчасце будзе..." - расказваў у сакавіку паднаготную сённяшніх працэсаў кіраўнік дзяржавы.

Якія тавары неабходна імпартазамясціць у Расіі

Да пачатку вясны імпартазамяшчэнне стала адным з галоўных пытанняў у перагаворным беларуска-расійскім парадку дня. Бакі ўмовіліся, што Беларусь, валодаючы шырокімі кампетэнцыямі, можа падставіць Расіі плячо ў гэтым пытанні. Для гэтага, вядома, рэспубліцы неабходна нарасціць або мадэрнізаваць вытворчасці. Урады падрыхтавалі свае прапановы і прыкладна вызначыліся з аб'ёмам інвестыцый. Наколькі ўсе гэтыя пытанні сапраўды непакояць Расію, можа было меркаваць па візітах расійскіх губернатараў. Яны прыязджалі ў Мінск з вялікімі спісамі прадукцыі, якую раней у іх рэгіёны пастаўлялі заходнія партнёры. А цяпер гэтыя тавары неабходна тэрмінова імпартазамясціць.

"800 найменняў. Гэта перш за ўсё вырабы, пачынаючы ад газавых гарэлак і заканчваючы больш сур'ёзнымі рэчамі. Вялікая колькасць таго, што мы закуплялі ў Еўропе, можна імпартазамясціць за кошт магчымасцей Рэспублікі Беларусь. Тая наменклатура вырабаў, якую мы бачым, для нас цяпер вельмі неабходна", - заявіў журналістам пасля сакавіцкай сустрэчы з Аляксандрам Лукашэнкам губернатар Пензенскай вобласці Расіі Алег Мельнічэнка.

А Беларусь даўно гатова. Гэтаму нават нядаўна здзівіўся кіраўнік расійскага ўрада Міхаіл Мішусцін. На аграпрамысловай выстаўцы ў Падмаскоўі ён запатрабаваў ад расійскіх вытворцаў замяніць усе імпартныя складнікі на айчынныя. Але тут высветлілася, што запчасткі - з Беларусі. "З Беларуссю - вельмі добра! У гэтым сэнсе лічыце, што вырашылі задачу. Гэта саюзная дзяржава, нашы сябры і партнёры", - адзначыў Міхаіл Мішусцін.

Якія перспектывы ў беларускіх прадпрыемстваў на расійскім рынку

Цяпер ужо вядома, што Расія выдзеліць Беларусі льготны крэдыт на паўтара мільярда долараў для рэалізацыі праектаў па імпартазамяшчэнні. Пры гэтым у рэспубліцы мысляць яшчэ больш маштабна. Многія заходнія кампаніі пакінулі рынак Расіі, аднак гэта адкрыла шматмільярдную нішу для Саюзнай дзяржавы ў плане імпартазамяшчэння, лічаць у Міністэрстве эканомікі.

"З выхадам шэрага замежных кампаній з расійскага рынку адкрыліся дадатковыя магчымасці ў больш як 11 мільярдаў долараў у інтэграцыйным імпартазамяшчэнні. Напрыклад, для нас велізарны патэнцыял у дрэваапрацоўцы. З рынка Расіі сышла кампанія IKEA. А гэта ніша на 1 мільярд долараў! Сёння магчымасці беларускіх мэбельшчыкаў ацэньваюцца ў 400 мільёнаў долараў, а гэта ўжо 40 працэнтаў ад сегмента, які вызваліўся", - расказаў у інтэрв'ю газеце "Рэспублiка" намеснік міністра эканомікі Дзмітрый Ярашэвіч.

Аналагічныя прыклады ёсць і ў лёгкай прамысловасці. Напрыклад, сёння ёмістасць рынку абутку, адзення і аксесуараў у Расіі складае да $100 млрд. Патэнцыял замяшчэння айчыннымі вытворцамі ніжэйшы ў разы - яго ацэньваюць у памеры $600 млн. Аднак яго можна значна нарасціць, калі прыцягнуць малы і сярэдні бізнес. А гэта ж амаль дзве тысячы арганізацый, заўважылі ў Міністэрстве эканомікі.

"Дзякуй богу, усё ж такі хапае разважлівасці, з Беларусі няма такога масавага сыходу замежных кампаній, але размова ідзе пра сотні мільярдаў долараў - вызваліўся рынак у Расіі. Але трэба разумець, што рынак фарміраваўся гадамі", - звярнуў увагу прафесар кандыдат эканамічных навук Георгій Грыц.

Куды Беларусь накіруе $1,5 млрд расійскага крэдыту

Расія выдзяляе Беларусі крэдыт у памеры $1,5 млрд на імпартазамяшчальныя праекты. Гэтыя грошы пойдуць на развіццё існуючых вытворчасцей. Беларусь прапанавала Расіі больш за дзясятак праектаў, цяпер яны праходзяць стадыю зацвярджэння. Асноўныя сродкі накіруюць прадпрыемствам машынабудавання, астатнія выдзеляць мікраэлектроніцы.

"Цяпер ідзе працэдура верыфікацыі бізнес-планаў. Мы глядзім канкрэтна гэты праект - будзе ён фінансавацца ці не. Толькі два праекты прыняты ўжо. Гэта БЕЛАЗ (кольцараскатная вытворчасць) і яшчэ адзін. $1,2 млрд - гэта грамадзянскія праекты. І яшчэ $200 млн - ваенныя. Гэта будзе мікраэлектроніка ў асноўным. Практычна ўсе праекты - гэта машынабудаванне", - расказаў БЕЛТА прэм'ер-міністр Раман Галоўчанка.

Кольцараскатны комплекс БЕЛАЗ будуе ў Оршы на плошчах свайго Завода прыбораў аўтаматычнага кантролю. Гэты праект Беларусь, дарэчы, пачала фінансаваць яшчэ сама, не чакаючы крэдытных рэсурсаў. Калі паступяць расійскія сродкі, іх проста дабавяць у інвестыцыйны кацёл, растлумачыў Раман Галоўчанка.

БЕЛАЗу цяпер наогул даводзіцца працаваць, як гаворыцца, за траіх. Раней кар'ерную тэхніку ў Расію пастаўляў не толькі Беларускі аўтамабільны завод. Там таксама існавалі зборачныя вытворчасці амерыканскага і японскага вытворцаў. Акрамя таго, японцы мелі намер арганізаваць яшчэ адну зборачную пляцоўку. Свае прадпрыемствы яны ўжо закрылі, такім чынам, беларусам сёння неабходна кампенсаваць гэты аб'ём рынку. Вядома, Беларускаму аўтамабільнаму заводу давядзецца павялічваць аб'ёмы вытворчасці кар'ернай тэхнікі. Гэта патрабуе дадатковых рэсурсаў. Прыкладна такая ж сітуацыя і ў вытворчасці дарожна-будаўнічай, камунальнай тэхнікі.

У Міністэрстве прамысловасці ўдакладнілі, што другі прыняты праект - вытворчасць "Амкадорам" лесапрамысловай тэхнікі. "Калі раней рынак быў даволі насычаным, то сёння кампанія "Амкадор" з'яўляецца адзіным вытворцам на тэрыторыі Саюзнай дзяржавы", - адзначыў начальнік галоўнага ўпраўлення знешнеэканамічных сувязей Мінпрама Ягор Чарняўскі.

"Тут нават варта гаварыць не пра памер самой сумы, а пра важнасць падтрымкі ў цяперашніх умовах, калі санкцыйныя абмежаванні ствараюць даволі вялікія складанасці з прыцягненнем крэдытных рэсурсаў. Гэта значыць я гаварыў бы не столькі пра велічыню крэдыту, колькі пра важнасць і своечасовасць, пра кошт гэтых крэдытных рэсурсаў. Усё ж такі Расійская Федэрацыя прапануе іх на даволі выгадных умовах. Закладваюцца вельмі добрыя працэнтныя стаўкі, і мы бачым, што той прадукт, які мы ў выніку будзем рэалізоўваць, будзе канкурэнтаздольным", - падкрэсліў Ягор Чарняўскі.

Да імпартазамяшчальных праектаў таксама плануюць далучыцца машынабудаўнічыя гіганты Беларусі - Мінскі трактарны завод, "Гомсельмаш". І прадпрыемствы меншыя - Мінскі завод шасцерань і Мінскі падшыпнікавы завод.

Амбіцыйны праект рэалізуе Мінскі механічны завод. Тут распрацоўваюць сістэмы ABS і EBS тармазнога прывода аўтамабіляў і прычапных устройстваў для беларускіх і расійскіх прадпрыемстваў. Мяркуецца, што гэтыя вырабы будуць распрацоўвацца для велікагрузных аўтамабіляў, аўтобусаў, тралейбусаў і сельскагаспадарчай тэхнікі. Да канца года на прадпрыемстве плануюць пачаць першыя выпрабаванні сістэмы ABS. Сістэма EBS будзе гатова яшчэ праз год. Крыніцы фінансавання - уласныя і пазыковыя сродкі.

На рудзенскім заводзе пад Мінскам большую частку магутнасцей задзейнічаюць для вытворчасці фар і ліхтароў для расійскай аўтатэхнікі. Магчымасці ў прадпрыемства велізарныя: завод можа забяспечваць фарамі не толькі ўнутраны рынак, але і закрываць значную частку патрэбнасцей расійскага аўтапрама.

Хто галоўныя заказчыкі беларускіх мікрасхем

Асаблівая адказнасць ускладаецца на беларускі "Інтэграл". Прадпрыемства вырабляе розныя мікраэлектронныя кампаненты. Вы, магчыма, здзівіцеся, але беларускія мікрасхемы можна знайсці нават у бытавой тэхніцы знакамітых вытворцаў. Хутчэй за ўсё, зараднае ўстройства для вашага тэлефона таксама сабрана з дапамогай гэтых элементаў.

Праўда, для расійскага боку больш актуальна касмічная прамысловасць і ваенна-прамысловы комплекс. Таму нядзіўна, што галоўнымі спажыўцамі беларускай прадукцыі мікраэлектронікі на рынку Расіі з'яўляюцца прадпрыемствы "Раскосмасу", "Расатама" і Мінабароны.

"Ракеты павінны лятаць у космас. Ракеты абаронныя (ППА, "зямля - зямля", падлодкі і ядзерныя боегалоўкі) павінны лятаць. Ці зможам мы гэта зрабіць для таго, каб забяспечыць бесперабойную работу абароннага, грамадзянскага сектара Саюзнай дзяржавы? Цяпер самая актуальная тэма", - падкрэсліў Аляксандр Лукашэнка ў чэрвені на нарадзе аб стане і развіцці мікраэлектронікі.

Беларускім прадпрыемствам ужо даводзіцца працаваць у тры змены, каб забяспечыць патрэбнасці расійскага рынку. А значыць, у іх ёсць магчымасць нядрэнна зарабіць, падняць людзям заработную плату і за кошт выдзеленых сродкаў мадэрнізаваць свае вытворчасці. На самай справе, паўтара мільярда долараў - не такая ўжо і вялікая сума, каб задаволіць усе запыты расійскага боку. Таму фінансаванне беларускіх прадпрыемстваў, асабліва ў форме крэдыту, выгадна і Расіі. Але што датычыцца мікраэлектронікі, то грошы на гэтыя праекты выдзяляюцца не тое каб вялікія, адзначаюць эксперты.

"Лічбавізацыя з'яўляецца глабальным трэндам. А лічба - гэта і праграмнае забеспячэнне, і так званае жалеза, у яго аснове - мікрачыпы, гібрыдныя мікрасхемы. У Расіі фінансаванне аналагічнай праграмы да 2025 года па розных фарматах - каля 60 мільярдаў долараў. Еўрасаюз - 53 мільярды. Злучаныя Штаты Амерыкі - каля 55 мільярдаў, - адзначыў Георгій Грыц. - А Кітай, каб пазбегнуць абмежаванняў, укладвае ў мікраэлектроніку 1,3 трыльёна долараў. Затое задачы ў іх іншыя - стварыць поўны цыкл вытворчасці".

Калі б нашы краіны заняліся імпартазамяшчэннем яшчэ некалькі гадоў таму, як і прапаноўваў беларускі бок, то цяпер бы мы, гледзячы на ўсё новыя і новыя санкцыі, толькі пасмейваліся б са спроб Захаду збіць нас з пракладзенай каляіны. Урокі трэба атрымліваць своечасова. Спадзяёмся, сённяшняя палітыка і нацэленасць на агульны вынік не стануць аднаразовай акцыяй, а закладуць аснову для новых традыцый, якія яшчэ больш зблізяць нас.